Zoals bekend maakten de regeringen Verhofstadt uitvoerig gebruik van éénmalige opbrengsten om de begrotingen dicht te rijden. De categorie “sale and lease back van onroerend goed” is echter uitgeput. Herman Matthijs ging na wat formateur Di Rupo nog kan realiseren via privatiseringen. Hieronder vindt u zijn analyse in extenso terug.
In sommige landen is er al uitgebreid gebruik gemaakt van de privatisering van staatsactiva om de begroting in evenwicht te houden met ‘eenmalige budgettaire operaties’ en soms ook om de schuld te doen dalen. De verkoop van overheidsactiva mag van de Europese Unie niet worden gebruikt om het begrotingstekort te doen dalen, wel om de staatsschuld af te bouwen. Zodoende daalt de kost van de aflossingen en de renten.
De vraag is of een privatisering van federale staatsgoederen genoeg budgettair opbrengt in relatie van de waarde van deze activa. Trouwens een privatisering kan ook tot gevolg hebben dat de beleidscentra naar het buitenland verhuizen, denken we hier maar aan de elektriciteitssector en de verkoop van de genationaliseerde banken. Deze zijn in een ongekende snelheid verkocht aan de Franse vijfde republiek. In de theorie van het overheidsmanagement wordt ook wel eens gesteld dat privatiseringen kan leiden tot een liberalisering van de markt en een meerwaarde voor de consument met betrekking tot de prijs. Maar op basis van de praktijk kan men niet zeggen dat de Europese liberalisering van de telecommunicatie, gas, elektriciteit, post en spoorwegen tot een prijsdaling heeft geleid voor de klanten.
Over wat spreken we?
1. De luchthaven Zaventem is nog voor 25% en één aandeel in handen van de federale staat. De waarde van dit Belgisch aandeel kan geraamd worden op 480 miljoen euro. Er moet wel onderstreept worden dat deze luchthaven een belangrijke economische pool is. De staatshervormingen in het verleden hebben alle burgerlijke luchthavens overgeheveld naar de Gewesten. Logisch zou men dit federaal aandeel kunnen verkopen aan het Vlaamse Gewest. Zodoende kan er één eenmalige opbrengst worden geboekt door de federale schatkist.
2. Belgocontrol is een zelfbedruipend overheidsbedrijf, doch zit al maanden in financiële problemen omwille van het feit dat de Waalse luchthavens hun rekeningen voor de luchtverkeersleiding niet betalen. In feite is dit een bedrijf dat niet echt in aanmerking komt voor een privatisering.
3. Spoorwegen: dit is een erg verlieslatende aangelegenheid omdat de drie spoormaatschappijen jaarlijks meer dan drie miljard euro kosten aan de federale schatkist. Bovendien moet er ook op gewezen worden op het feit dat de Staat de laatste jaren reeds voor miljarden schuld heeft overgenomen van deze de facto failliete spoorwegen. Deze maatschappij wordt al geconfronteerd door de privatisering door het feit dat de cargo meer en meer in private handen komt. Ook de hoge snelheidstreinen zitten al in andere maatschappijen. Zodoende blijft de Staat over met het binnenlands vervoer. Dit laatste is niet onmiddellijk een attractieve doos voor een privatisering. Eventueel kan een overdracht van een deel van het spoorwegennet naar de Gewesten een budgettaire ontlasting zijn voor de federale Staat.
4. Bpost kost de staatsbegroting jaarlijks 335 miljoen euro als dotatie voor de universele dienstverlening en de opbrengst van de staat in de winst van dit bedrijf is voor 2011 geraamd op 52 miljoen euro. De staat bezit 50% en één aandeel en dat zou zowat 1 miljard euro waard zijn. De kostprijs voor de universele dienstverlening zal wel blijven bestaan. De waarde van dit bedrijf is vrij gering te noemen. De netto kost van 275 miljoen euro zou al binnen de vier jaren verdwijnen ten aanzien van de verkoopopbrengst.
5. Belgacom is nog voor 53,5% in handen van de Staat. Het winstaandeel is voor 2011 geraamd op 386 miljoen euro en de waarde van dit bedrijf kan geschat worden op 4,1 miljard euro. Bij een volledige verkoop zou men na zowat elf jaren in een situatie komen dat de verkoop minder heeft opgebracht dan de dividenden. Maar 4 miljard euro minder schuld heeft ook zijn voordelen voor de aflossingen en de renten.
6. De Lotto brengt de staat een monopolierente op van ruim 83 miljoen euro. Maar daarnaast stelt de bijzondere financieringswet dat de drie Gemeenschappen tezamen ruim 62 miljoen euro krijgen. De Lotto deelt verder ook nog eens 163 miljoen euro uit aan allerlei overheidsorganen en NGO’s. Deze instelling is volledig in handen van de Staat en zou een waarde kunnen hebben van 523 miljoen euro. In ieder geval zou een mogelijke privatisering van de Lotto alleen kunnen in monopolie. De Lotto is erg winstgevend en kan de Staat eenmalig geld opbrengen door de Gemeenschappen te laten betalen voor hun inbreng in het beheer. Zodoende kan men een confederale beheersstructuur installeren voor de Lotto.
7. De Nationale Bank is grotendeels in handen van de Staat, doch er zijn nog steeds private aandelen. Het aandeel van de Staat in het resultaat van de NBB bedraagt voor 2011 zowat 758 miljoen euro. Hier is een privatisering uitgesloten.
8. Kunstwerken in handen van de federale staat heeft betrekking op de werken zoals ingeschreven in de inventaris van de musea voor schone kunsten. De waarde van de kunstwerken wordt geraamd op 5 miljard euro. Hier stelt zich de vraag of de overheid dat kan verkopen op de private markt. Maar aangezien cultuur en kunst toch een bevoegdheid zijn van de Gemeenschappen kan misschien overwogen worden om hen deze kunstwerken te geven tegen een eenmalige betaling. Dat geld kan de federale Staat dan gebruiken om de schuld verder af te bouwen.
9. Dan rest dan nog de opbrengst voor de Staat van de redding der banken. Bij een grondige literatuur van de rijksmiddelenbegroting 2011 vindt men daar diverse inkomsten terug. Het volgende lijstje geeft een overzicht van deze opbrengsten, namelijk:
– vergoeding te storten door de bankinstellingen voor het gebruik van de staatswaarborg voor leningen tussen bankinstellingen: 624 miljoen euro
– dividenden van de deelnemingen van de Staat in de financiële instellingen: 352 miljoen euro ( BNP Paribas en BNP Paribas Fortis )
– interesten van leningen die toegestaan zijn in het kader van de financiële crisis: 368 miljoen euro ( KBC lening uit 2008 voor 297 miljoen euro, Kaupthing bank 2,3 miljoen euro en de lening aan Griekenland in 2010 voor 70 miljoen euro)
De federale Staat bezit nogal wat bankaandelen als gevolg van de financiële crisis. Laat ons dat in een overzicht gieten. De waarde van deze aandelen is uiteraard onderhevig aan de gebeurtenissen op de beurzen. Deze waarde lag bijvoorbeeld één maand geleden een heel stuk hoger dan vandaag.
BNP Paribas Fortis: 25% en één aandeel ( waarde: 2,7 miljard euro )
BNP Paribas: 10,7% ( waarde:4,4 miljard euro )
KBC: 118 miljoen bevoorrechte aandelen ( waarde: 5,2 miljard euro )
Dexia : 5,7% ( waarde: 162 miljoen euro )
Ethias: 25% ( waarde: NG )
Deze bankaandelen brengen zowat 13 miljard euro op voor de rijksmiddelenbegroting. Maar de enorme daling van de aandelen over de laatste weken heen, heeft tot gevolg dat de waarde verder naar beneden gaat. Een verkoop van deze aandelen moet natuurlijk gebeuren bij de meest gunstigste beurskoers, doch wie gaat zeggen wanneer dat een dergelijke situatie zich gaat voordoen ? De eerste aandelen die in aanmerking komen zijn deze BNP, omdat deze bank toch geen strategische waarde meer heeft door de verkoop van Fortis aan Frankrijk. Deze opbrengst moet dan ook gebruikt worden voor het terugdringen van de staatsschuld.
Conclusie: de verkoop van de staatsactiva gaat het probleem van de enorme staatsschuld niet oplossen. Maar de verkoop van sommige bankaandelen en Belgacom kan de federale schuldenberg doen dalen, wat toch zijn voordeel zal hebben voor de jaarlijkse aflossingen en de renten. Maar ook de Gemeenschappen en de Gewesten kunnen betrokken worden in deze operaties. Desalniettemin zal een dergelijke verkoop niet altijd politiek gemakkelijk liggen. Misschien kan vijf procent van de totale schuld worden weggewerkt door deze verkopen. De EU eis om op termijn een overheidsschuld te behalen van 60 procent BBP kan niet bereikt worden met een dergelijke privatisering of verkoop van de federale activa.
Laat een reactie achter